Po Pontyfikale Płockim i Sermone scripti kolejne zrabowane średniowieczne rękopisy wracają do Polski. Tym razem do Płocka trafiło dwanaście średniowiecznych kart, pochodzących przypuszczalnie z ksiąg Kapituły Płockiej lub wizytacji biskupich. Pergaminowe karty odnaleziono w bibliotece Uniwersytetu Friedricha Schillera w Jenie w Niemczech, która sama zgłosiła chęć ich zwrotu.
Pochodzenie kart rozpoznano po pieczątkach. Nie jest wykluczone, że należały one pierwotnie do kolekcji biblioteki płockiego Wyższego Seminarium Duchownego zrabowanej przez hitlerowców w czasie II wojny światowej. W zbiorze tym znajdował się m.in. datowany na XII wiek Pontyfikał Płocki, jedna z najstarszych ksiąg liturgicznych zachowanych na ziemiach polskich, zwrócona w kwietniu przez Bawarską Bibliotekę Państwową w Monachium.
Konferencja naukowa i przekazanie zabytku
Rękopiśmienne średniowieczne pergaminowe karty, które odnaleziono w Jenie, przekazał dyrektorowi Archiwum Diecezjalnego w Płocku ks. dr Dariuszowi Majewskiemu pełnomocnik Ministerstwa Spraw Zagranicznych ds. restytucji dóbr kultury prof. Wojciech Kowalski.
- Są to średniowieczne karty, prawdopodobnie z ksiąg kapitulnych albo wizytacji. Nie wiemy tego dokładnie, bo sprawa jest dosyć świeża. Karty znaleziono na uniwersytecie w Jenie, który sam zgłosił chęć ich zwrotu – powiedział ks. Majewski. Przyznał, że zabytkowe karty mogą pochodzić ze zbiorów płockiego seminarium zrabowanych przez hitlerowców w czasie II wojny. Zastrzegł przy tym, że cały przekazany zbiór wymaga obecnie szczegółowych oględzin.
Przekazanie zabytkowych kart odbyło się podczas konferencji naukowej „Pontyfikał – odzyskana perła płockiego średniowiecza”, która odbyła się 13 października w tamtejszym Muzeum Diecezjalnym.
- Jest to 12. kart pergaminowych, także średniowiecznych. Wszystkie mają pieczątki archiwum w Płocku, co pozwoliło ekspertom niemieckim na rozpoznanie tego zbioru – wyjaśnił prof. Kowalski. Dodał, że zabytkowe karty trafiły do Ministerstwa Spraw Zagranicznych przywiezione z polskiej ambasady w Berlinie przez kuriera dyplomatycznego w specjalnej przesyłce z napisem na kopercie: „ostrożnie, w środku znajduje się cenny rękopis”.
Badania Pontyfikału Płockiego
Nie wiadomo w jaki sposób zabytkowe karty, pochodzące ze średniowiecznych ksiąg diecezji płockiej znalazły się w Bibliotece Uniwersyteckiej w Jenie. Zwrócony wcześniej Pontyfikał Płocki został zakupiony przez Bawarską Bibliotekę Państwową w Monachium, na licytacji zorganizowanej w 1973 r. przez jeden z tamtejszych antykwariatów.
Ze wstępnych badań wynika, że spisany po łacinie na pergaminowych kartach Pontyfikał Płocki, datowany dotychczas na XII wiek i zawierający opis czynności liturgicznych biskupa diecezjalnego oraz spis modlitw oraz błogosławieństw, posiada poważne uszkodzenia, w tym mechaniczne i wymaga prac konserwatorskich. Według konserwator dzieł sztuki dr Weroniki Liszewskiej z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, miejscami znacznej degradacji uległ sam pergamin, a na kilku kartach widoczne są zniszczenia powstałe w wyniku usuwania pieczątek. Duża ich część posiada też ślady zalania i przeklejania.
Oprócz prac konserwatorskich Pontyfikał Płocki wymaga także badań historycznych, w tym dotyczących miejsca jego powstania. Przypuszcza się, że mógł on powstać w jednym ze średniowiecznych skryptoriów regionu Mozy, skąd został przywieziony przez biskupa płockiego w latach 1129-56 Aleksandra z Malonne.
Mediewalia.pl informowały wcześniej o zwrocie tak Pontyfikału Płockiego jak i kazań Sermone scripti. Ukazał się również artykuł o odnowieniu części kolekcji płockich średniowiecznych dokumentów.
