Imiona bogów odkrywają wiele sekretów

| Opublikowane: 11 maja 2020

Recenzja: M. Łuczyński, Bogowie dawnych Słowian, KTN, 2020

Bogowie-dawnych-slowianTeonimy to imiona bogów. Słowiańskie teonimy to często grząski grunt do dyskusji, bo wytłumaczenie większości z nich nastręcza spore trudności. Co oznacza imię Chors? Słowianie czcili Siemargła czy Siema i Rgła? Jak prawidłowo odczytać Prove, Podagę i Pripegalę? Czy Białobóg kiedykolwiek istniał?

W ostatnich latach badania nad religią Słowian w Polsce przyśpieszyły, o czym świadczą choćby liczne recenzowane tu obecnie książki. Choć najczęściej są to opracowania archeologiczne to swój wkład mają też np. językoznawcy tacy jak Michał Łuczyński z UJ. W opublikowanej niedawno pracy doktorskiej podjął się właśnie wyjaśnienia pochodzenia, znaczenia i ewolucji słowiańskich teonimów. I choć zapewne wielu z nas wydawało się, że przynajmniej część imion boskich jest znaczeniowo zupełnie przejrzysta to Łuczyński potrafi tu wielokrotnie zaskoczyć. Kontynuuj czytanie »

Opublikowano w Książki | Otagowano jako , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , | Skomentuj

Życie i śmierć w słowiańskiej mitologii

| Opublikowane: 5 maja 2020

Recenzja: P. Szczepanik, Słowiańskie zaświaty, Triglav, 2018

slowianskie_zaswiatyDrugi tom serii Wszechnica Triglava, prezentującej naukowe publikacje dotyczące religii Słowian, przeszedł bez większego echa i dyskusji. To niezasłużona cisza, gdyż książka zawiera teksty układające się w przemyślaną całość i sporo ciekawych spostrzeżeń.

Paweł Szczepanik to doktor nauk humanistycznych w zakresie archeologii i etnologii na UMK. Recenzowana praca jest efektem wieloletnich zainteresowań autora oraz grantu badawczego „Religie i ich rzeczy” sfinansowanego przez NCN w 2017 r. Autor postanowił spojrzeć na problem słowiańskich wyobrażeń o zaświatach poprzez pryzmat śladów jakie wyobrażenia te mogły pozostawić w zabytkach znanych archeologom. Kontynuuj czytanie »

Opublikowano w Książki | Otagowano jako , , , , , , , | Skomentuj

Po religii Słowian przewodnik na manowce

| Opublikowane: 25 kwietnia 2020

Recenzja: D.A. Sikorski, Religie dawnych Słowian, Wydawnictwo Poznańskie, 2018

religie_dawnych_slowianNiedawno na rynku wydawniczym, oprócz licznych kolorowych tytułów popularyzujących mitologię słowiańską, pojawiła się książka popularnonaukowa przedstawiająca się jako „przewodnik dla zdezorientowanych”. Autor jest cenionym historykiem a za cel postawił sobie wyjaśnienie co tak naprawdę wiemy o religii Słowian.

D.A. Sikorski przede wszystkim znany jest dzięki doskonałym tekstom o początkach polskiego Kościoła i państwowości. Gdzie niegdzie poruszał również problem słowiańskiego pogaństwa, bardzo krytycznie oceniając naszą wiedzę na jego temat. Dzięki Wydawnictwu Poznańskiemu Autor uzyskał możliwość znacznie szerzej zaprezentować i uargumentować swoją wizję religii Słowian. Czy dzięki temu wizja ta stała się bardziej przekonująca i książka może służyć za przewodnik? Kontynuuj czytanie »

Opublikowano w Książki | Otagowano jako , , , | Skomentuj

Religia Pomorzan w świetle wykopalisk

| Opublikowane: 22 kwietnia 2020

Recenzja: Kamil Kajkowski, Obrzędowość religijna Pomorzan we wczesnym średniowieczu, Chronicon, 2019

Obrzedowosc_Religijna_PomorzanPomorze to region, który został przyłączony do chrześcijańskiego państwa polskiego dopiero przez Bolesława Krzywoustego i gdzie pogaństwo oficjalnie rozwijało się jeszcze w pierwszej połowie XIII w. To tutaj możemy więc spodziewać się odkryć najbardziej spektakularnych przejawów kultu. I takie odkrycia, w tym również najświeższe, opisuje archeolog Kamil Kajkowski.

Autor ma już na koncie wiele artykułów na ten temat. Jego najnowsza książka to opracowanie bardzo obszerne (niemal pół tysiąca stron). Czy otrzymujemy w niej w takim razie wyczerpujące podsumowanie bieżącego stanu badań? Kontynuuj czytanie »

Opublikowano w Książki | Otagowano jako , , , , , | Skomentuj

Religia Słowian: najważniejsze odkrycie ostatnich lat

| Opublikowane: 7 kwietnia 2020

BadaniaNadWierzeniamiSlowianW ankiecie rozesłanej w ubiegłym roku do badaczy zajmujących się zagadnieniami związanymi z wierzeniami, mitologią i religią Słowian pojawiło się pytanie o najważniejsze odkrycie z ostatnich lat. Choć zgodności nie było to respondenci najczęściej doceniali osiągnięcia prof. Wojciecha Chudziaka i jego odkrycia pomorskich wysp kultowych oraz na Wzgórzu św. Wawrzyńca w Kałdusie.

Według Wojciecha Chudziaka Słowianie wyróżniali w krajobrazie miejsca o szczególnej waloryzacji mitologiczno-kultowej. Ich istnienie mogą potwierdzać przesłanki toponomastyczne (nazewnictwo miejscowe) oraz archeologiczne. Na Pomorzu (aczkolwiek nie tylko tam) rolę taką przypisał grupie wyróżniających się wysp. Najwięcej uwagi przyciągnęła wyspa na Jeziorze Zarańskim nieopodal miejscowości Żółte. Swój najlepszy okres przeżywała ona w XI w. Wyłożono ją wtedy kamiennym brukiem, wybudowano tam osobny budynek interpretowany dziś jako pogańska świątynia, okolono reprezentacyjnym nabrzeżem i pomostami, wybudowano palisadę oraz most prowadzący na ląd w kierunku osady. Na wyspie odkryto ślady palenisk a wokół niej prawdopodobne depozyty akwatyczne: militaria, narzędzia rolnicze i tkackie, dwa szkielety koni (odtąd bywa nazywana Wyspą Świętych Koni). Kontynuuj czytanie »

Opublikowano w Archeologia, Książki, Wydarzenia | Otagowano jako , , , , , , , , , , | 2 Odpowiedzi

Światowid pochodzi z epoki chrześcijańskiej

| Opublikowane: 6 kwietnia 2020

swiatowidNajsłynniejszy zabytek słowiańskiej religii, tzw. Światowid ze Zbrucza, może pochodzić z późniejszego okresu niż dotąd przypuszczano. Jego wykonawca najpewniej tworzył już w epoce chrześcijańskiej i korzystał między innymi z chrześcijańskich wzorców. Przekonujące argumenty za taką interpretacją przedstawił archeolog Janusz Cieślik.

Zwykle posąg ten datuje się na IX lub X wiek. Podstawą do tego jest oczywiście jego pogański charakter. Trudno sobie wyobrazić, by mógł powstać już po chrzcie Rusi w 988 r. Takie datowanie wspiera wyobrażenie szabli na posągu określanej jako typ wczesnowęgierski, rozpowszechnionej w tym właśnie okresie. Kontynuuj czytanie »

Opublikowano w Archeologia | Otagowano jako , , , , , , , , | 2 Odpowiedzi

Zmiany, zmiany, zmiany…

| Opublikowane: 5 kwietnia 2020

Po długiej przerwie na Mediewalia.pl znów pojawią się nowe artykuły. Nie wszystko jednak będzie się odbywać w dotychczasowej formule. Częściowo zmieni się forma tekstów a także ich tematyka.

Mediewalia.pl zmieniają nieco swój profil. Odtąd nie będzie to już serwis poświęcony wyłącznie szeroko pojętemu średniowieczu. Przede wszystkim będą pojawiały się artykuły poświęcone wczesnemu średniowieczu, kosztem pełnego a przede wszystkim późnego średniowiecza (może nie zostają całkowicie wykluczone, ale jednak zdecydowanie rzadziej). W orbitę zainteresowania wchodzi natomiast okres rzymski i wędrówek ludów na ziemiach polskich oraz sporadycznie nowożytność. Kontynuuj czytanie »

Opublikowano w Publicystyka | Otagowano jako , , , , , , , , , | 1 Odpowiedź

Polska magia – magiczne zabytki i ludowe przeżytki

| Opublikowane: 20 kwietnia 2017

wawrzeniuk

Recenzja: Joanna Wawrzeniuk, Magia ochronna Słowian, UKSW, 2016

Archeologia dysponuje mnóstwem odkryć związanych z magią i religią dawnych Słowian. Ilość nie przekłada się jednak na siłę przebicia do przeciętnych odbiorców. Informacje o tych zabytkach są rozproszone w dziesiątkach publikacji, często pod nic nie mówiącymi tytułami. Dlatego Joanna Wawrzeniuk podjęła się próby syntezy dając zarys jakie są to kategorie przedmiotów i co o nich wiemy.

Drewniane fallusy zapewniały płodność a kły dzika – odwagę. Budynek chroniła przed siłą nieczystą czaszka umieszczona w jego narożniku a miejsce święte – ogrodzenie. Zrozumieć znaczenie podobnych praktyk z wczesnego średniowiecza dziś pomagają nam zapiski XIX-wiecznych etnografów.
Kontynuuj czytanie »

Opublikowano w Książki | Otagowano jako , , , , , | Skomentuj